Cửa Ḷ là một thị xă thuộc tỉnh Nghệ An, nằm ở phía đông của tỉnh Nghệ An, phía đông giáp Biển Đông, phía tây giáp Nghi Lộc, phía nam giáp thành phố Vinh và huyện Nghi Xuân, phía bắc giáp Diễn Châu. Trước đây, Cửa Ḷ thuộc huyện Nghi Lộc nhưng do kinh tế phát triển nên đă tách ra khỏi huyện lên thành thị xă.
Cửa Ḷ nổi tiếng với băi biển, khu nghỉ mát và cảng biển sầm uất. Từ ngày 12/3/2009 Bộ Xây Dựng đă có quyết định công nhận Cửa Ḷ là đô thị loại 3. Năm 2010, thị xă Cửa Ḷ sẽ được nâng cấp lên thành thành phố Cửa Ḷ.
TX Cửa Ḷ được công nhận là đô thị loại 3
Tổ chức hành chính
Thị xă Cửa Ḷ gồm 5 phường và 2 xă:
1. Phường Nghi Thủy
2. Phường Nghi Tân
3. Phường Thu Thủy
4. Phường Nghi Ḥa
5. Phường Nghi Hải
6. Xă Nghi Hương
7. Xă Nghi Thu
Kéo lưới
Điều kiện tự nhiên và xă hội
Diện tích & Dân số
* Diện tích 28 km².
* Dân số: 55.000 người (2008).
Vị trí địa lư
Cách Thành phố Vinh, tỉnh lị tỉnh Nghệ An 16km về phía Đông, Thủ đô Hà Nội gần 300km về phía Bắc và Thành phố Hồ Chí Minh 1.400km về phía Nam.
Địa h́nh
Địa h́nh tương đối bằng phẳng. Trong thị xă có nhiều ngọi núi nhỏ, nhiều đảo và bán đảo tạo nên những cảnh quan kỳ thú.
Kinh tế
Sau 12 năm thành lập, tốc độ tăng trưởng b́nh quân đạt hơn 16% năm. Tổng giá trị sản xuất đạt hơn 736 tỷ đồng, trong đó dịch vụ chiếm 64% Ngoài du lịch, cảng Cửa Ḷ có tổng lượng hàng hoá thông quan năm 2007 đạt 1 triệu 380 ngh́n tấn. Doanh thu đạt 23,5 tỷ đồng.
Quảng trường B́nh Minh - Cửa Ḷ
Địa điểm du lịch
Đảo Ḥn Ngư
Đảo nằm ngoài biển, cách bờ hơn 4 km. Đảo gồm hai ḥn lớn nhỏ. Ḥn lớn cao 133m, ḥn nhỏ cao 88m so với mặt nước biển.Diện tích 2,5km2, thuận tiện cho việc du lịch thăm quan. Trên đảo có Băi Chùa, chùa được xây dựng ở thế kỷ thứ XIII có Chùa và Vườn chùa; Chùa có chùa Thượng, chùa Hạ, mỗi Chùa có 3 gian lợp ngói âm dương; Các xà hạ khắc chạm các vật Tứ linh ( Long, Ly, Quy, Phượng) rất đẹp và rất linh thiêng; Vườn chùa có nhiều cây xanh mọc tự nhiên như : Đại, Mưng, Dưới ( trong Vườn chùa hiện có 02 cây Dưới cổ thụ ) và 01 giếng nước ngọt gọi là Giếng Ngọc. Sân chùa có 2 cây Lộc Vừng khoảng 700 năm tuổi.
Đảo Lan Châu
Hiện nay, UBND Tỉnh đồng ư cho thị xă Cửa Ḷ tiến hành dự án làm cầu tàu du lịch tại đảo Lan Châu và Đảo Ngư để kịp phục vụ cho năm Du Lịch Nghệ An 2005.
Đảo Lan Châu nằm ngay sát bờ biển, tiếng địa phương c̣n gọi là Rú Cóc, v́ đảo có h́nh dáng như một con cóc khổng lồ đang vươn ḿnh ra biển khơi. Đảo Lan Châu chia băi tắm Cửa Ḷ thành hai khu vực riêng biệt. Điều đặt biệt là khi thuỷ triều lên, tất cả chân đảo ch́m dưới nước biển, khi thuỷ triều xuống, phía tây ḥn đảo nối với đất liền thành bán đảo. Phía đông là những vách đá lô nhô trải dài ra phía biển, do sự bào ṃn của gió và sóng tạo cho những ḥn đá này có những h́nh thù kỳ thú.
Trên đỉnh cao của đảo có lầu nghinh phong của vua Bảo Đại, từ vị trí này có thể quan sát toàn cảnh Thị xă, cảng Cửa Ḷ và phóng tầm mắt ra biển khơi bao la. Hiện nay, Đảo Lan Châu đang được quy hoạch thành khu du lịch cao cấp và thể thao nước, sắp tới nơi đây sẽ được xây dựng cầu tàu phục vụ khách du lịch tham quan Đảo Ngư, Đảo Mắt và các tuyến du lịch biển.
Đảo Lan Châu
Làng chài Xuân Thủy
Cửa Hội
Cách Cửa Ḷ 5km dọc theo băi biển. Cửa Hội là chính nơi con sông Lam đổ ra biển, nơi đây có biển, có sông. Từ nơi này có nh́n thấy Ḥn Ngư trực diện nhất. Khu vực này bạt ngàn rặng phi lao, biển ở đây vẫn c̣n hoang sơ, tĩnh lặng khác hẳn với không khí náo nhiệt ở Cửa Ḷ. Từ Cửa Hội có thể đi dọc theo đường ven Sông Lam đi qua rừng Chàm Hưng Hoà đến Núi Quyết, Bến Thuỷ hoặc đi theo tỉnh lộ 535 khoảng 10 km là đến trung tâm thành phố Vinh.
Băi Lữ
Nằm trong địa phận 02 xă Nghi Yên và Nghi Tiến huyện Nghi Lộc tinh Nghệ An- Việt Nam; Băi Lữ cách Cửa Ḷ 10km. Là nơi biển khơi ăn sâu vào đất Việt và là nơi những cánh rừng thông bạt ngàn vươn ra biển cả tạo nên những cảnh quanh co uốn lượn, những vách đá đứng sóng vỗ trắng ngần,những băi cát dài như giải lụa mêm uốn lượn dưới ngàn sóng đại dương nâng niu vỗ về thi vị,những băi tắm đẹp thiên thần làn nước trong xanh và độ mặn tuyệt hảo.
Hiện nay có một khu resort lớn được xây dựng ở Băi Lữ, gồm các khu biệt thự, khách sạn đạt tiêu chuẩn 4 sao và 5 sao. Khu tắm biển được chia làm các khu như khu tắm thiếu nhi, khu tắm nghỉ dưỡng và khu tắm tiên.
Các công tŕnh như: Sân bay trực thăng, khu Casino, khu nhạc nước, Viện hải dương học, các dịch vụ và tṛ chơi trên biển, khu thể thao... đang dần dần được h́nh thành. Ôm ấp xung quanh khu băi tắm là những ngọn núi thoai thoải với bạt ngàn màu xanh, trên núi đă xây dựng công tŕnh tượng Phật...tạo nên thêm một loại h́nh du lịch văn cảnh, tâm linh.
Băi Lữ tên gọi xuất phát từ Lữ Sơn, một ngọn núi sừng sững hiên ngang trước biển, như chàng lữ khách thân thơ đi t́m điệu hát t́nh tứ lẫn ḿnh trong sóng biển của thiếu nữ đa t́nh. Đứng trên Núi Lữ có thể nh́n thấy một vùng bao la rộng lớn, phía đông biển bao la xanh ngắt một màu, xa xa là đảo Song Ngư, Ḥn Mắt, Lan Châu, gần hơn là Núi Rồng, Núi Ḷ, Tượng Sơn...Uốn lượn quanh núi là ḍng kênh Sắt xanh ngắt bởi màu quặng sắt do núi Thiết Sơn nhuộm màu.
Quy hoạch
Nội vùng
H́nh thành quy hoạch các đường phố theo dạng ô bàn cờ: gồm các đường song song và các đường dẫn thẳng ra các băi biển, trung tâm chính sẽ nằm ở các xă Nghi Thu và Nghi Hương. Đang đẩy mạnh việc triển khai các dự án đầu tư du lịch như: sân golf, khu du lịch cao cấp, khu resort, trường đại học, cao đẳng. Xây dựng hạ tầng phát triển du lịch như: Đảo Ngư, đảo Lan Châu và các công tŕnh khác.
Ngoại vùng
Trong tương lai sắp tới, sẽ có trục đường Vinh - Cửa Ḷ dài 11,5 km, rộng 165 m gắn kết nhanh hơn 2 đô thị là Vinh và Cửa Ḷ để sau đó Cửa Ḷ sát nhập vào Vinh và trở thành đô thị loại 1. Xây dựng Cầu Cửa Hội nối Cửa Ḷ với Nghi Xuân, đường ven biển Nghi Sơn - Cửa Ḷ, nâng cấp đường 46 đi quê Bác, lúc đó sẽ tạo nên một chuỗi các đô thị du lịch liên hoàn, đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của các du khách trong và ngoài nước.
* Đường Quán Hành - Cửa Ḷ
* Đường Nam Cấm - Cửa Ḷ
Thuận lợi cho khách du lịch từ Hà Nội và các t́nh phía Bắc đến với Cửa Ḷ hoặc từ Cửa Ḷ đến với miền Tây Xứ Nghệ với các thắng cảnh nổi tiếng như Vườn quốc gia Phù Mát, thác Khe Kèm, hoặc đi theo Quốc lộ 7 tới đất nước Triệu Voi với Cánh đồng Chum, cố đô Luang Prabang nổi tiếng.
